“Mọi người không chống lại sự thay đổi; họ chống lại việc bị kiểm soát\\\”. Sự thật là hầu hết mọi người không thực sự chống lại sự thay đổi, họ chống lại việc bị yêu cầu thay đổi và buộc phải tuân theo nó. Trên thực tế, họ chống lại việc bị kiểm soát, họ bực bội vì không có sự lựa chọn.
Sự lựa chọn là gì?
Lựa chọn là một nhu cầu tâm lý vô cùng mạnh mẽ. Trong thế giới của lý thuyết động lực, người ta thường chấp nhận rằng con người có ba nhu cầu tâm lý cốt lõi là: Quyền tự chủ, sự liên quan và năng lực.
Chúng ta thường thể hiện mong muốn tự chủ thông qua sự lựa chọn – khả năng kiểm soát môi trường của mình. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng kiểm soát là một nhu cầu sinh học. Bằng chứng là từ nghiên cứu trên động vật, nghiên cứu lâm sàng và hình ảnh thần kinh não bộ cho thấy mong muốn kiểm soát là một mệnh lệnh sinh học.
Khi nhà lãnh đạo càng cho các thành viên trong nhóm cơ hội kiểm soát bằng cách đưa ra lựa chọn của riêng họ, thì họ càng thành công trong việc xây dựng lòng tin, thích nghi với các thay đổi và trao quyền cho những người khác.
→ Có thể bạn quan tâm: Bánh xe cuộc đời là gì? Cách xây dựng và cân bằng bánh xe cuộc đời!
6+ đặc điểm của sự lựa chọn bạn cần biết!
Dưới đây là những đặc điểm của sự lựa chọn mà khi hiểu rõ bạn sẽ biết điều chỉnh sao cho phù hợp.
1. Sự lựa chọn làm tăng cảm giác kiểm soát của một người
Như tôi đã đề cập ở trên, một trong những nhu cầu tâm lý cốt lõi của chúng ta là quyền tự chủ. “Quyền tự chủ là nhu cầu của con người chúng ta để nhận thức rằng chúng ta có các lựa chọn. Đó là nhu cầu của chúng ta để cảm thấy rằng những gì chúng ta đang làm là do ý chí của chính chúng ta.”
Một người càng có nhiều quyền tự chủ để tự do lựa chọn hướng hành động của mình, họ sẽ càng có động lực và cam kết hơn với quyết định đó. Nếu bạn muốn mọi người có trách nhiệm giải trình, tham gia vào các chiến lược và thay đổi mới, thì hãy tìm cách cung cấp cho họ các lựa chọn để giúp hình thành kế hoạch.
2. Lựa chọn tạo ra sự hài lòng cá nhân cao hơn… ngay cả khi không có sự khác biệt về kết quả hoặc phần thưởng.
Đây là một hiện tượng tâm lý hấp dẫn, nó đã được chứng minh, cả trong nghiên cứu trên động vật và con người: Khi được đưa ra hai lựa chọn, động vật và con người thích lựa chọn dẫn đến lựa chọn thứ hai hơn là lựa chọn không có, mặc dù giá trị kỳ vọng của cả hai lựa chọn là như nhau và việc đưa ra lựa chọn thứ hai đòi hỏi tiêu tốn nhiều năng lượng hơn.
Đặc biệt, khi bậc cha mẹ nào từng cố gắng bắt một đứa trẻ bướng bỉnh ăn bữa tối hoặc mặc một bộ quần áo nhất định đều hiểu sức mạnh của nguyên tắc này.
Dưới đây là một câu chuyện như vậy:
\\\”Con trai tôi, Matthew, rất cứng đầu khi mới chập chững biết đi và nó sẽ đấu tranh với tôi kịch liệt khi tôi cố gắng ép buộc con làm theo ý mình. Các quyết định của cha mẹ đã khiến con không có sự lựa chọn. Khi tôi hiểu ra nguyên tắc này, tôi bắt đầu để Matthew lựa chọn giữa một vài lựa chọn khác nhau về việc ăn hoặc mặc. Và vấn đề đã được giải quyết! Matthew bày tỏ nhu cầu lựa chọn của mình, và tôi đã đạt được mục tiêu của mình là đảm bảo con được ăn no mặc ấm.
Người lớn ở nơi làm việc sẽ có những cư xử tinh tế hơn những đứa trẻ bướng bỉnh, nhưng cơ chế hoạt động là như nhau. Ngay cả khi bạn phải đối mặt với những ràng buộc không cho phép tạo ra nhiều khác biệt, thì chỉ cần có khả năng lựa chọn sẽ khiến bạn thấy hài lòng hơn là không có lựa chọn nào cả.
3. Sự lựa chọn – tự nó là một phần thưởng
Nguyên tắc này được xây dựng trên nguyên tắc trước đó. Ngoài việc lựa chọn tạo ra sự hài lòng cá nhân cao hơn, hành động lựa chọn tự nó là một phần thưởng. Các nghiên cứu về hình ảnh thần kinh cho thấy các vùng xử lý phần thưởng và động lực trong não của chúng ta (vỏ não trước trán và thể vân) “sáng lên” ở mức độ lớn hơn khi chúng ta nhận được phần thưởng từ sự lựa chọn của chính mình so với phần thưởng được nhận một cách thụ động.
Vậy, làm thế nào các nhà lãnh đạo có thể tận dụng nguyên tắc này? Đó là sử dụng các chương trình khen thưởng và công nhận. Thay vì chỉ định quà tặng, phần thưởng hoặc giải thưởng cụ thể cho một thành tích cụ thể (ngày kỷ niệm phục vụ, đáp ứng hạn ngạch bán hàng, v.v.), hãy cung cấp cho mọi người các lựa chọn về những gì họ có thể chọn. Điều đó mang lại cho các cá nhân niềm vui gấp đôi khi không chỉ nhận được phần thưởng mà còn có thể chọn phần thưởng cụ thể.
4. Thiếu sự lựa chọn làm tăng căng thẳng
Nếu lựa chọn là một phần thưởng và tạo ra sự hài lòng cá nhân, thì sẽ không khó để nhận ra rằng không có lựa chọn nào tạo ra căng thẳng. Các nghiên cứu khoa học cho thấy rằng việc loại bỏ sự lựa chọn làm tăng giải phóng cortisol (hoocmon gây căng thẳng), ức chế hệ thống miễn dịch và dẫn đến sự phát triển của cái mà các nhà nghiên cứu gọi là hành vi “không thích nghi” (hay còn gọi là hành vi xấu!).
Tại nơi làm việc, việc thiếu lựa chọn dẫn đến việc mọi người có cảm giác sợ hãi hơn, gia tăng tiêu cực về môi trường của họ, phát triển tình trạng bất lực đã học được và tập trung nhiều hơn vào cách giành lại quyền kiểm soát, tất cả những điều này dẫn đến nhiều hành vi “không thích nghi” hơn. Rất tiếc!
5. Quá nhiều lựa chọn cũng làm tăng căng thẳng
Thiếu sự lựa chọn làm tăng căng thẳng nhưng không có nghĩa là nhiều sự lựa chọn hơn sẽ làm giảm căng thẳng.
Bạn đã bao giờ muốn sơn một căn phòng trong ngôi nhà của mình và choáng ngợp với việc phải lựa chọn trong số 87 sắc thái khác nhau của màu bạn chọn có sẵn tại cửa hàng sơn sửa nhà chưa? Và còn hàng tá những lần phải đắn đo khác nữa, chúng không khiến bạn căng thẳng mới lạ đấy.
Mặc dù có nhiều lựa chọn hơn có vẻ tốt hơn, nhưng quá nhiều lựa chọn sẽ nhanh chóng dẫn đến tình trạng quá tải nhận thức. Điều đó khiến chúng ta gắn bó với hiện trạng – không đưa ra quyết định – như một cách để đối phó với căng thẳng. Người ta thà không lựa chọn còn hơn chọn sai. Hiểu nguyên tắc này, nhà lãnh đạo nên cho nhân viên của mình sự lựa chọn, nhưng trong giới hạn hợp lý.
6. Sự phức tạp của các lựa chọn làm tăng nhu cầu tin tưởng
Khi đối mặt với các tình huống phức tạp, thông tin không đầy đủ hoặc thiếu nguồn lực, bạn có thể tìm đến các cố vấn đáng tin cậy để hỗ trợ trong quá trình ra quyết định hoặc thực sự đưa ra quyết định thay. Đó có thể là một thành viên trong gia đình, bác sĩ, luật sư, ông chủ hoặc bất kỳ người nào khác mà chúng tôi cảm thấy có nhiều khả năng đưa ra quyết định “tốt nhất”.
Nếu bạn là nhà lãnh đạo và đã làm tốt công việc xây dựng mối quan hệ tin cậy cao với nhân viên của mình, nhân viên sẽ sẵn lòng tìm đến bạn để được giúp đỡ trong những tình huống khó xử này. Nếu bạn không có mức độ tin cậy đó, nhân viên của bạn sẽ cố gắng tự mình giải quyết tình huống mặc dù họ cảm thấy không đủ trang bị để làm việc đó. Hoặc có lẽ tệ nhất là họ sẽ không làm gì và để tình hình trở nên tồi tệ hơn.
Sự lựa chọn luôn là của bạn!
Sự tin tưởng giữa bạn và nhóm của bạn là chìa khóa để thành công trong thế giới (hay thay đổi, không chắc chắn, phức tạp, mơ hồ) của chúng ta. Bạn phải tin tưởng vào năng lực và cam kết của các thành viên trong nhóm để kiểm soát và đưa ra những lựa chọn sáng suốt. Và các thành viên trong nhóm của bạn phải tin tưởng bạn để chuẩn bị cho họ thành công và ở đó để hỗ trợ họ khi họ cần.
Hãy kết thúc bằng cách trở lại nơi chúng ta bắt đầu nhé. Sự thật đơn giản, “Mọi người không chống lại sự thay đổi; họ chống lại việc bị kiểm soát,” nói lên nhu cầu kiểm soát cơ bản của con người chúng ta, được thể hiện qua mong muốn lựa chọn của chúng ta. Mức độ mà các nhà lãnh đạo có thể đưa ra cho nhân viên của họ sự lựa chọn, từ đó nâng cao ý thức kiểm soát của họ. Điều này giúp mọi người sẽ tham gia vào công việc của họ, được trao quyền bởi quyền tự do lựa chọn và đạt được các mục tiêu quan trọng đối với tổ chức.
Ở mọi mặt của cuộc sống, sự lựa chọn luôn là của bạn. Bạn có thể chọn ăn tối ở nhà hay ra ngoài, chọn ăn món này hay món khác, mặc đồ màu gì, đi giày như thế nào,… rất nhiều thứ từ nhỏ đến lớn. Nếu lựa chọn sai, nó giống như một cú trượt ngã, nhưng chỉ bạn mới có thể quyết định xem điều này có phù hợp với mình không.
Trích nguồn: leadingwithtrust